Faalangst, wat kun je doen in de klas.

Hoi,

Welkom terug bij leren met Anita en Suzanne.

Een tijdje geleden heb ik een training gevolgd tot faalangstreductietrainer.

Ik wil daar iets van delen met jullie. In elke groep zitten wel kinderen met faalangst en wat kun je voor deze kinderen betekenen als leerkracht?

Uitleg.

Leg als eerste uit aan kinderen wat faalangst is.

Dat je bang bent dat er iets misgaat bij jou. Bijvoorbeeld de toets, een sprong over de bok, een gesprek beginnen op een feestje, een nieuwe som snappen. Terwijl die angst niet nodig is.

(Er zijn verschillende soorten faalangst; cognitief, motorisch en sociaal)

Vaak wordt die faalangst steeds erger. Je denkt; "Ik kan dit niet." Door de angst dat het mislukt, lukt het ook niet goed. "Zie je wel!" Denk je dan, het lukt me niet. De volgende keer ben je nog banger of begin je er niet eens meer aan.

Om dit uit te leggen kun je de spreuk van Henri Ford gebruiken.

Je kunt onderstaande de spreuk downloaden, uitprinten en ophangen.

Idee; hang het aan het begin van de dag op, als je het die dag gaat hebben over faalangst.

Henry Ford: Of je nu denkt dat je het kunt, of denkt dat je het niet kunt, je hebt gelijk!

De angst die je voelt zorgt ervoor dat je je hersenen niet goed kunt gebruiken.

Het volgende filmpje legt het goed uit. Je kunt dit zelf kijken en uitleggen aan de kinderen.

Je snapt nu ook dat een kind die vastloopt door faalangst op dat moment niks heeft aan helpende gedachten. Ook niet aan goedbedoelde opmerkingen als;  "Je kunt het." of "Ga ervoor!" Hij/zij heeft op dat moment iemand nodig die hem/haar tot rust brengt, door beweging, rustige muziek, time out, ademhalingsoefeningen, afleiding oid.

Tip: als een kind een toets moet maken en daarvoor blokkeert door faalangst, geef het dan tijd voor de toets begint om de toets rustig door te kijken. Uit onderzoek blijkt dat kinderen de toets dan beter maken omdat ze weten wat er komt.

Mindset.

Leg uit dat faalangst vaak te maken heeft met hoe je over iets nieuws leren denkt.

Daarvoor kun je het volgende filmpje laten zien over groeimindset en vaste mindset.

Het filmpje is in het Engels, maar als je op de drie stipjes klikt onder het filmpje, dan kun je het transcript aanzetten, dat verschijnt dan aan de rechterkant. Als je het geluid uit zet, kun je de tekst zelf voorlezen. Geschikt voor groep 7/8.

 

Er is ook een serie filmpjes van classdojo waarin de theorie van growth en fixed mindset in een verhaal voorbij komt. Elke aflevering eindigt met een vraag waar je met de kinderen over kunt praten. Hieronder de eerste aflevering. Er zijn er 5, de laatste is helaas niet in het Nederlands, maar als de kinderen de eerste filmpjes hebben gezien, snappen ze de clou wel. Geschikt voor groep 5/6. (de andere afleveringen vind je op Youtube)

En hoe zit jij hier zelf in? Op welke gebieden heb je een groeimindset en op welke gebieden een vaste mindset? In hoeverre ben jij een voorbeeld voor de kinderen? 

Leren in je hersenen

Het is belangrijk dat kinderen snappen hoe leren werkt in de hersenen, daarvoor is dit filmpje erg geschikt:

Ik vond er nog één, dit is ook een mooie korte uitleg.

Er is ook een prentenboek waarin de werking van de hersenen en de groeimindset wordt uitgelegd.

Je kunt ook de leerkuil bespreken. Hier kun je dan op terug grijpen als een kind onder in de kuil zit en moet kiezen, blijf ik daar zitten of zet ik door? Klik op het document om naar de site te gaan waar je het gratis kunt downloaden.

De volgende spreuk kun je uitprinten en ophangen, een reminder voor de kinderen:

Het volgende filmpje laat goed zien hoe leren voelt. Je ziet het doorzetten, de frustratie als het niet lukt en de trots als het na veel oefenen wel gaat. Een mooi filmpje om met de kinderen te bekijken en te bespreken. Als deze jongen had gedacht; dit kan ik niet, ik begin er niet aan. Dan was het ook niet gelukt.

Groeitaal
We zijn geneigd om complimenten te geven over het product dat kinderen afleveren.
Maar als je wilt dat kinderen een andere mindset ontwikkelen, help je ze beter door complimenten te geven op het proces en de vaardigheden die nodig zijn om tot iets goeds te komen. Denk aan fouten maken, plannen maken en bijstellen, doorzetten, overleggen, samen werken, gewoon proberen, hulp vragen, blijven oefenen, enz.

In de volgende link een document met voorbeeldzinnen in verschillende situaties.
Wat zeg je tegen een kind dat heel hard heeft gewerkt maar waarbij de taak niet is gelukt? Of tegen een kind dat weinig heeft gedaan en de taak goed heeft gemaakt?

https://platformmindset.nl/download-docs/47-suggesties-voor-Groeitaal-nw.pdf

Voor sommige kinderen is dit echt heel lastig, je kunt hen een kaartje geven met helpende gedachten als herinnering. Je kunt de kinderen ook zelf een kaartje laten kiezen waarvan ze denken dat hen dat gaat helpen. Toen ik dat in mijn groep deed, was ik verrast hoe goed kinderen zichzelf dan kennen. En ze weten zelf ook vast een goede plek voor het kaartje.
Noem deze gedachten ook regelmatig zodat ze inslijten.

Klik op de afbeelding om de kaartjes in één keer te downloaden.

Een andere leuke werkvorm komt van klasse.be. Met de klas een slinger maken met helpende gedachten:
https://www.klasse.be/195381/flipkaarten-voor-piekeraars/
Je kunt de kaartjes met helpende gedachten gebruiken om de slinger te vullen, of met de klas nieuwe helpende gedachten verzinnen.
Als de slinger in de klas hangt, kun je er ook naar verwijzen als een kind een helpende gedachte nodig heeft. Je loopt nu vast; welke gedachte zou je kunnen helpen?


Een boek dat hier mooi op aansluit is: "Het meisje dat nooit fouten maakte". Herkenbaar verhaal voor kinderen die perfectionistisch zijn en daarmee gevoelig voor faalangst.
Er is een lesplan ontwikkeld bij dit boek, je kunt die er gratis bij downloaden. 
https://www.bazalt.nl/hmdnfm/file

Uitdagingen
Zorg in de klas voor uitdagingen en benoem ook naar de kinderen dat het in die uitdaging vooral gaat om hoe je er mee bezig bent. Dat je gaat oefenen in fouten maken en opnieuw beginnen, in doorzetten en volhouden, in samenwerken en oplossingen zoeken. 

En vier met elkaar de successen, en dat is niet alleen als je het uiteindelijke resultaat hebt bereikt maar gaat over nog meer dingen. We maakten hier een andere blog over, inclusief poster om in de klas te gebruiken.

Zelfbeeld
Het is belangrijk dat kinderen een goed beeld van zichzelf hebben en realistisch positief over zichzelf denken. Kinderen (en volwassenen vaak ook) vinden de talenten van zichzelf zo heel gewoon. Ze zijn zich er niet bewust van dat ze ze hebben.
Voor faalangstige kinderen, die ook vaak negatief over zichzelf denken, is het goed daar aandacht aan te besteden. Je kunt dat heel goed in de groep doen. Maar je kunt ook de omgeving van de kinderen inschakelen, die kennen de kinderen nog beter.
Het document hieronder kun je downloaden en uitprinten en in de klas gebruiken, maar je kunt het ook meegeven naar huis. Degene die het talent opschrijft, kan zijn/haar naam op het stippellijntje onder het praatwolkje schrijven.

Beperk je niet tot talenten als; tekenen, voetballen, maar ook doorzetten, oplossingen zoeken, helpen, samen werken.
In sommige groepen hebben ze 'het zonnetje van de week' of iets dergelijks, dan kun je dit blad gebruiken om alle complimentjes op te schrijven en mee te geven. 

(We hebben inmiddels een poster gemaakt van "De ster van de week"

https://lerenmetanitaensuzanne.blogspot.com/2020/06/ster-van-de-week.html)

En we hebben er zelf voor gekozen dit blad toe te voegen aan het portfolio.

De spreuk van Winnie de Poeh past hier mooi bij. 
Klik er op om het te downloaden.

Individueel
Als je de mogelijkheid hebt om individueel met een kind aan de slag te gaan, kun je werken met de schaalvraag.
Hieronder kun je kiezen voor de schaalvraag als werkblad, waar je tijdens het gesprek op kunt schrijven. Of voor het blad met alleen de schaalvragen.

Hoe gaat zo'n gesprek?
Je begint bij de vraag wat het doel is dat het kind wil bereiken, laat het dat omschrijven. Hoe ziet dat er uit? Wat doe jij dan?
Dan vraag je waar het kind op dit moment zit. Dat is meestal niet op 0. Dat geeft de kans om te vragen wat er tussen de nul en het huidige niveau zit. Wanneer gaat het wel goed, wat lukt al wel. Wanneer heeft het geen last van 'het probleem'
Daarna komt de vraag; als je een klein stapje hoger op de schaal gaat, wat gaat er dan anders? Hoe zou je dat kleine stapje kunnen bereiken? Wat ga je dan doen? Hoe ziet dat eruit. Met dat kleine stapje gaat het kind aan de slag.
Bij het volgende gesprekje vieren wat er gelukt is. En kijken of het kind nog een stapje hoger kan zetten.

Op deze manier ben je oplossingsgericht bezig. Vragen die je kunnen helpen tijdens het werken met de schaalvraag:
(Als je op het document klikt, kom je op de site van Psychogoed.nl, waar ik dit kaartje heb gevonden)

Het is een lange blog geworden, ik heb geprobeerd om de dingen die je in de klas kunt doen op een rijtje te zetten.
Er zijn vast nog veel meer ideeën, vul me gerust aan in een comment.

Kort samengevat:
Zorg voor kennis bij de kinderen over hoe leren werkt en hoe hersenen werken.
Gebruik groeitaal en helpende gedachten. Zorg voor uitdagingen om te oefenen en help kinderen om zicht te krijgen op hun talenten. Help kinderen weer tot rust te komen als ze geblokkeerd worden door faalangst. 

Veel succes!

Groetjes Suzanne en Anita